Ze bestaan nog, molens die niet alleen maar draaien om het draaien. Molens die nog echt de productielocaties zijn waarvoor ze ooit bedoeld waren. Molen Joeswert in Feerwerd is er zo één. Ziet er mooi uit als de wieken draaien, maar dat is er secundair.

Lastig loslaten

'De productie komt hier op de eerste plaats', vertelt Dirk Doeglas. 'Als dat door middel van windkracht kan, is dat mooi. Maar anders zetten we de elektromotor aan om te malen.' Doeglas pacht de molen sinds begin dit jaar, als opvolger van Rolf Wassens, die trouwens nog altijd geregeld in de molen te vinden is. 'Ja, het is lastig loslaten.'

Dat is ook niet erg. Wassens is de praktijkdocent van Doeglas en de vrijwillige molenaars die de wieken laten draaien. Hij begon in 1980 al in Feerwerd. 'Tot die tijd werd de molen heel lang gebruikt voor het produceren van veevoer. Toen ik er op kwam, begonnen we met het maken van meel en bloem voor mensen. Uitsluitend biologisch. En dat is nog steeds zo.'

Meel

Elke week worden in Joeswert tussen de één en twee ton aan zakken gevuld. Volkoren tarwemeel en tarwebloem voor het merendeel. Maar ook veel volkoren speltmeel en speltbloem. Plus nog een beetje rogge en gerst.

Dat is een secuur werkje. Alle raderen van de molen, die meer dan anderhalve eeuw oud is, moeten perfect in elkaar draaien. De molenstenen moeten juist afgesteld worden, de toevoer geregeld. Handwerk, gevoelswerk vooral.

Spelt komt uit Pieterburen. De tarwe wordt tegenwoordig met tankwagens aangevoerd en beneden via een raam de silo’s ingeblazen. Doeglas: 'Komt uit Rusland, waar het klimaat heel goed is.' De verse bloem en het verse meel gaan naar biologische bakkerijen, maar ook rechtstreeks naar consumenten én naar de schuur naast de molen, waar Doeglas een winkel heeft. Je kunt er ook pannenkoeken eten.

‘Je proeft het verschil’

'Je proeft absoluut een verschil met fabrieksmeel. Dat heeft vooral te maken met de kiemen, die wij er niet uithalen. Die zijn wat vettig en geven het meel meer smaak. Voor het maken van bloem zeven we de zemelen en kiemen er wel uit, net als het gries. Dan gaan de zemelen naar de mengvoederbedrijven.'

Vijf jaar geleden kwam Doeglas pas in aanraking met de molen. 'Ik woonde toen net in Feerwerd en was al tot Dorpsbelangen toegetreden. Zo gaat dat hier. Toen vroeg Rolf of ik zijn winkeltje onder in de molen wilde overnemen. Dat was tijdens de spelthype, die nog niet helemaal voorbij is trouwens. Ik zag het wel zitten. Zo is het begonnen.'

Vorig jaar studeerde Doeglas af als molenaar. 'Dan weet je hoe je een molen moet laten draaien, hoe je de wind kunt lezen, waar je op moet letten. Maar malen is nog heel wat anders. Dat leer ik nu van Rolf Wassens. Maar het is wel mooi om alles hier te kunnen. En de molen laten draaien, en malen, en de winkel met eigen producten bestieren.'

Het is ook prachtig. Om in een molen te staan die leeft door de fantastische techniek die al zo lang geleden werd uitgevonden. Het gevaarte beweegt, trilt. Het geluid van de ingevette, houten raderen doet denken aan ooit, de geur van versgemalen tarwe ruikt naar meer. Dit is productie zoals het bedacht is.